Ο Θυμός
Τα συναισθήματα αποτελούν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ γονιού- παιδιού και η πλήρης αποδοχή των συναισθημάτων των παιδιών μας όπως και η επεξεργασία τους έχουν καίρια σημασία για την συγκρότηση της ψυχικής δομής του παιδιού.
Από την πρώτη στιγμή που γεννιέται ένα μωρό η κύρια ανησυχία της μητέρας είναι να προσπαθήσει να καταλάβει τι νιώθει, για να του ικανοποιήσει την ανάγκη την οποία το παιδί δεν μπορεί να κατονομάσει και την επικοινωνεί μεσώ του κλάματος.
Έτσι λοιπόν όταν κλαίει ένα μωρό προσπαθούμε να δούμε τι είναι αυτό που προκαλεί το ξέσπασμα. Μεγαλώνοντας το παιδί μαθαίνει να εκφράζει τα συναισθήματα του με περισσότερους τρόπους και ενώ κάποια συναισθήματα μας είναι εύκολο και ευχάριστο να τα διαχειριστούμε όπως η χαρά, κάποια άλλα όπως ο θύμος και τα ξεσπάσματα οργής μας δυσκολεύουν και μας προκαλούν ένταση.
Όπως όλα τα συναισθήματα, έτσι και ο θυμός είναι απόλυτα φυσιολογικός και μας δίνει μια πολύτιμη πληροφορία για το πως βιώνουμε μια κατάσταση.
Ο θυμός μπορεί να να εμφανίζεται για διάφορους λόγους.
Για παράδειγμα ένα παιδί μπορεί να νιώσει θυμό λόγω μιας διαφωνίας, μιας εσωτερικής σύγκρουσης, ζήλιας ή ανασφάλειας.Επίσης μπορεί να νιώσει θυμό όταν αισθάνεται ότι δεν το υπολογίζουν, όταν το πιέζουν, όταν δεν ικανοποιείται κάποια ανάγκη η επιθυμία του,ή ακόμα και όταν είναι κουρασμένο.
Τα περισσότερα παιδιά εκφράζουν το θυμό τους κυρίως προς τα έξω, απευθυνόμενα σε τρίτους με φωνές, χτυπήματα ή και ξεσπάσματα πάνω σε αντικείμενα.
Ο τρόπος που μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς είναι με το να επιτρέψουν στο παιδί τους τη πρόσβασή σε κάθε συναίσθημα όσο επώδυνο και αν είναι. Με το να υποτιμάμε αυτό που νιώθουν «δεν είναι τίποτα» «είσαι υπερβολικός» ή να το απαγορεύουμε «έλα σταμάτα» τους στερούμε την δυνατότητα να βιώσουν το συναίσθημα του θυμού και να μάθουν να το διαχειρίζονται.
Επίσης με αυτό τον τρόπο δημιουργούμε μια βασική πεποίθηση στο παιδί ότι δεν πρέπει να εκφράζεται και να καταπιέζει τα αρνητικά του συναισθήματα εμποδίζοντας το έτσι να εξελιχθεί και να ωριμάσει συναισθηματικά. Βέβαια, τα συναισθήματα που καταπιέζονται δεν χάνονται, δεν εξαφανίζονται, αντίθετα βρίσκουν άλλους τρόπους πιο ύπουλους να εκφραστούν όπως μέσω της άρνησης φαγητού, ή στρέφονται προς τα μέσα, και φανερώνονται με μελαγχολική διάθεση, απόσυρση ή και κλάμα.
Πίσω από κάθε αντίδραση υπάρχει ένας λόγος που μας έκανε να αισθανθούμε έτσι. Ακόμα και αν πρόκειται για ξέσπασμα οργής επειδή δεν αγοράσαμε την καραμέλα που ήθελε είναι βασικό να κατανοούμε τον θυμό.
Είναι σημαντικό να το ακούσουμε προσεκτικά,να ψάξουμε κάτω από την επιφάνεια για να βρούμε τι είναι αυτό που το κάνει να νιώθει έτσι και να το βοηθήσουμε να το εκφράσει και να το διαχειριστεί. Τα αρνητικά συναισθήματα υποχωρούν μόνο όταν τα παιδιά μπορέσουν να μιλήσουν γι' αυτά, όταν νιώσουν ασφάλεια και αποδοχή.
Έτσι το πρώτο βήμα είναι να ονοματίσουμε το συναίσθημα, να μάθει το παιδί τι είναι αυτό που το αναστατώνει και να αναγνωρίσει τους λόγους για τους οποίους αναστατώθηκε.
Κατά την διάρκεια του ξεσπάσματος είναι ωφέλιμο να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να δώσουμε στο παιδί χρόνο να ηρεμήσει.
Με το να φωνάζουμε σε ένα θυμωμένο παιδί το μόνο που καταφέρνουμε είναι να χειροτερεύουμε την κατάσταση.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε το πόσο αντιπαραγωγικές είναι οι φωνές αν φανταστούμε πως θα νιώθαμε εμείς οι ίδιοι αν κάποιος μας φώναζε την ώρα που ήμασταν πολύ θυμωμένοι. Επίσης πολλοί γονείς πάνω στα νεύρα τους ασκούν βία με σκοπό να ελέγξουν την συμπεριφορά του παιδιού.
Κάτι τέτοιο είναι άκρως αντιπαιδαγωγικό, καθώς το μόνο μήνυμα που περνάει στο παιδί είναι ότι ο θυμός τιμωρείται όπως και το ότι στον θυμό απαντάμε με επιθετικότητα κάτι που αργά ή γρήγορα θα εφαρμόσει και αυτό στην ζωή του.
Ο μόνος τρόπος να μάθει τον παιδί τον αυτοέλεγχο και την ψυχραιμία είναι από μας.
Τα παιδιά παρακολουθούν τα πάντα στο περιβάλλον τους και μαθαίνουν από τον τρόπο που χειρίζονται οι γονείς δικά τους συναισθήματά. Καθώς λοιπόν, αποτελούμε πρότυπο μίμησης για τα παιδιά, οφείλουμε πριν τα κρίνουμε να εξετάσουμε πως αντιδρούμε εμείς όταν κάτι μας θυμώνει, πως το εκφράζουμε, πως αντιδρούσαμε σαν παιδιά όταν κάτι μας θύμωνε, ποια ήταν η αντίδραση των γονιών μας, και πόσο χρήσιμη ήταν αυτή η αντίδραση σε εμάς.
Είναι πολύ πιθανό αυτή η προσωπική αναζήτηση να μας βοηθήσει να δούμε πιο καθαρά τι είναι αυτό που καθορίζει την συμπεριφορά μας απέναντι σε ένα θυμωμένο παιδί.